Świdermajer Otwocki
W dniu 22.10.2022 odwiedziłam Otwock, miasto położone 27 km od Warszawy aby zobaczyć jedyne w swoim rodzaju budowle drewniane- Świdermajer. Możemy tam dojechać własnym transportem albo komunikacją miejską z Warszawy.
Jest to styl nadwiślański, ta nazwa, która przylgnęła do charakterystycznych drewnianych budynków powstających przede wszystkim na przełomie XIX i XX w. na tzw. linii otwockiej pod Warszawą. Stanowi ona połączenie modnego wówczas mieszczańskiego stylu biedermeier z nazwą rzeki Świder, a użył jej po raz pierwszy Konstanty Ildefons Gałczyński w wierszu „Wycieczka do Świdra”, pisząc: Te wille, jak wójt podaje, są w stylu „świdermajer”. Nie każdy drewniany budynek, który możemy spotkać w tej miejscowości możemy zaliczyć do tego stylu. Aby tak było musi on mieć charakterystyczne cechy takie jak:
· Musi to być budynek drewniany, parterowy, piętrowy lub dwupiętrowy.
· Budowla taka musi posiadać ryzality (wysunięty poza lico ściany element konstrukcyjny, który tworzy jednolitą całość z budynkiem).
· Przy budynku musi być ozdobny taras lub balkon.
· Pod dachem widnieją jakby koronkowe fryzy, a na fasadach – geometryczne ornamenty.
· Okna wyposażone są w drewniane okiennice, nierzadko malowane na kolor niebieski.
· Budynek powinien być zbudowany z drewna sosnowego, rzadziej dębowego. Jeśli już to tylko jako podwaliny.
· Ściany były szalowane, zarówno z zewnątrz, jak i od wewnątrz.
· Podłogi oraz stropy również wykonywano z drewna.
· Dachy wyróżniały się konstrukcją dwuspadową, a pokrywano je dachówką lub blachą.
Szacuje się, że pod koniec lat 80. XIX wieku nad Świdrem powstało ok. 50 willi, zaś tuż przed II Wojną Światową w samym Otwocku znajdowało się ok. 500 budynków w stylu świdermajer. Dodając te zlokalizowane na tzw. linii otwockiej czyli m.in. w Świdrze, Międzylesiu, Aninie, Radości, Falenicy, czy Miedzeszynie, można śmiało powiedzieć, że była to liczba kilku tysięcy. Wówczas budowano tak nie tylko domy letniskowe, pensjonaty czy sanatoria, ale również domy mieszkalne, a nawet budynki użyteczności publicznej, jak szpitale czy szkoły.
Niestety po willach zaprojektowanych i wybudowanych w Brzegach przez Andriollego nic już nie pozostało. Jednak do dzisiaj na linii otwockiej zachowało się ok. 500 obiektów w stylu świdermajer, w tym ok. 400 w samym Otwocku. 150 z nich uznano jako zabytki i objęto opieką konserwatorską. Mimo tego wiele budynków stoi opuszczonych, przez co niszczeje, ponieważ drewniane konstrukcje nie zostały w żaden sposób zabezpieczone. Nierzadko też słyszymy w mediach, że któryś ze świdermajerów został strawiony przez pożar.
Polecam każdemu zobaczyć te unikatowe budynki, przy okazji możemy pospacerować po Otwocku, wypocząć, zrelaksować się.