Wydarzenia

Żydzi w Warszawie
W dniu 7.04.2023 zwiedzałam Warszawę śladami historii Żydów zamieszkujących Warszawę.
W tym dniu odwiedziłam Azyl, czyli Willę Żabińskich, która położona jest na terenie Warszawskiego ZOO. Możemy tam dojechać autobusem, metrem, pociągiem.
Willę tą możemy zwiedzać w każdą pierwszą i drugą niedzielę miesiąca lub w każdy inny dzień po umówieniu się z przewodnikiem.
Podczas zwiedzania możemy dowiedzieć się wielu interesujących rzeczy na temat Jana Żabińskiego- wieloletniego dyrektora Warszawskiego ZOO oraz jego rodziny, poznać historię ukrywania Żydów przez rodzinę Żabińskich oraz ich codziennego życia. Możemy tutaj zobaczyć miedzy innymi: taki sam fortepian, jak ten na którym grała pani Antonina Żabińska, przekazując w ten sposób nielegalnym lokatorom sygnały o niebezpieczeństwie. W piwnicy, będącej właściwą kryjówką uciekinierów, znajduje się salka pamięci Magdaleny Gross, autorki wielu rzeźb zwierzęcych. Obejrzysz tu także filmy o przedwojennej dzielnicy żydowskiej i działalności właścicieli willi. Na ścianach wypisane są nazwiska osób uratowanych przez państwa Żabińskich. Ci, którzy dzięki nim ocaleli z holokaustu, świadczyli później w Instytucie Yad Vashem o ich heroizmie. Szacuje się, że dzięki pomocy małżonków ocalało nawet 300 ludzi. Za swoje czyny Antonina i Jan zostali uhonorowani tytułem Sprawiedliwych wśród Narodów Świata.
Potem odwiedziłam Muzeum Pragi-znajduje się ono przy ulicy Targowej w Warszawie.
Możemy tam dojechać autobusem, autem.
W muzeum możemy zapoznać się z historią Pragi, obejrzeć wystawy czasowe pokazując różne aspekty życia dawnej Pragi.
Polecam każdemu odwiedzić te miejsca. Możemy dowiedzieć się wielu ciekawostek na temat życia codziennego różnych warstw społecznych w dawnych czasach.

Przasnysz
W dniu 5.04.2023 odwiedziłam Przasnysz- niewielkie miasteczko położone w powiecie przasnyskim, nad rzeką Węgierką. Możemy ta dojechać autobusem z Warszawy, Makowa Mazowieckiego, Ostrołęki, Olsztyna, Poznanie oraz własnym samochodem. Z Warszawy podróż trwa koło 2, 5 godziny.
Patronem miasta od 18 września 2014 r. jest św. Stanisław Kostka. Przasnysz był miastem królewskim Korony Królestwa Polskiego.
W mieście jest wiele zabytków które warto zobaczyć. Najważniejsze z nich to:
• kościół farny pw. Wniebowzięcia NMP z lat 1474–1485, wzniesiony w stylu gotyckim, wielokrotnie restaurowany; miejsce chrztu św. Stanisława Kostki i pochówku członków jego rodziny.
• gotycka dzwonnica wolno stojąca, zapewne z końca XV w. (obok kościoła farnego).
• zespół dawnego klasztoru bernardynów (dziś pasjonistów): kościół pw. św. Jakuba i św. Anny z lat 1588–1618 – uznawany za jeden z najpóźniejszych kościołów gotyckich w Polsce i klasztor wczesnobarokowy, wzniesiony w latach 1637–1671. Obiekty te wpisane zostały na listę Kanonu Krajoznawczego Polski. W kościele znajduje się słynący łaskami obraz Matki Boskiej z Dzieciątkiem, czczony dziś jako Niepokalana Przewodniczka z Przasnysza (koronowany w 1977).
• park miejski XVIII – XIX w.
• most stalowy na rzece Węgierce, stalowy, po 1920 (A-615 z 18.09.1995
Oczywiście to miasto ma o wiele więcej zabytków.
Polecam odwiedzić to miasteczko. Możemy tam pospacerować, odpocząć na spokojnie bez tłumów trustów. Choć miasteczko jest warte odwiedzenia, na szczęście nie tu jeszcze tyle turystów jak w innych turystycznych miastach Mazowsza na przykład Płock, Radom, Konstantin Jeziorna. Dzięki temu możemy trochę odetchnąć, podziwiać zabytki bez pośpiechu.

Maków Mazowiecki
W dniu 23.03.2023 odwiedziłam Maków Mazowiecki- miasteczko położone w województwie mazowieckim, siedziba powiatu makowskiego, 77 km na północ od Warszawy. Możemy tam dojechać autobusem prywatnym z Warszawy, Przasznysza, Płocka, Szczytna, Łęczycy, oraz własnym samochodem.
W mieście jest wiele zabytków wartych zobaczenia. Najważniejsze z nich to:
• Kościół Bożego Ciała-początki kościoła datuje się na rok 1200 gdzie na miejsc obecnego kościoła była wzniesiona drewniana świątynia. . Parafię erygował Jakub z Korzkwi – biskup płocki. Budowę obecnego Kościoła rozpoczęto w 1490 r. staraniem, proboszcza makowskiego, ks. Stanisława z Lipia Lipskiego, prepozyta kapituły katedralnej płockiej, podkanclerzego mazowieckiego.
We wnętrzu kościoła możemy zobaczyć nagrobek renesansowy Jędrzeja Noskowskiego z ok. 1591 roku, z piaskowca gotlandzkiego, jego autorem był rzeźbiarz związany z kręgiem Willema van den Blockego z Gdańska. Jędrzej Noskowski (zm. 1591) herbu Łada, był starostą różańskim, makowskim i stanisławowskim.
• Dzwonnica koło kościoła- została wybudowana w latach-1925-6. Na jej ścianach tabliczka i tablica. Na tabliczce informacja: punkt wysokościowy. Na tablicy treść: "DZWONNICA TA ZBUDOWANA ZOSTAŁA KOSZTEM PARAFJAN MAKOWSKICH STARANIEM PROBOSZCZA MAKOWSKIEGO KSIĘDZA PRAŁATA JÓZEFA MICHNIKOWSKIEGO 1926".
• Dawny Dom Kahalny
Murowany dom kahalny (siedziba władz tutejszej gminy żydowskiej), mieszczący także mieszkania rabina zbudowano w 1873 roku. Znajduje się przy ulicy Zielony Rynek 6.
• Łaźnia żydowska
Murowany dawny budynek łaźni powstał w początkach XX wieku zastępując wcześniejsze drewniane żydowskie łaźnie. Zachowane specyficzne, charakterystyczne dla judaistycznych budowli sakralnych formy zdobnicze. Dziś jest to budynek użyteczności publicznej – Miejska Siłownia. Znajduje się przy ulicy Rickovera.
To tylko niektóre z zabytków które możemy zobaczyć w tym mieście. Polecam każdemu odwiedzić to miasteczko, pospacerować ulicami wokół Starego Miasta. Jedynym niedociągnięciem jest brak informacji na temat historii zabytkowych budynków.

W dniach 19.03.2024 oraz 21.03.2024 zwiedzałam Warszawę szlakiem żydowskim.
Pierwszym odwiedzanym miejscem w dniu 19.03.2023 był największy na świecie Cmentarz Żydowski położony przy ulicy Okopowej w Warszawie. największy cmentarz żydowski w województwie mazowieckim, drugi co do wielkości w Polsce (po nowym cmentarzu żydowskim w Łodzi) i jeden z największych na świecie. Cmentarz zajmuje powierzchnię ok. 33,5 ha, znajduje się na nim około 200 tysięcy nagrobków (macew) stanowiących jeden z najcenniejszych zabytków małej architektury Warszawy i Polski. Teren cmentarza jest podzielony na kwatery: ortodoksyjną, postępową, dziecięcą, porządkową, wojskową i gettową, a w ortodoksyjnej jeszcze na kobiecą i męską oraz specjalną do chowania świętych ksiąg. Nekropolia jest czynna i służy żydowskiej społeczności Warszawy i okolic.
Możemy tam dojechać autobusem, tramwajem własnym samochodem.
Na cmentarzu jest pochowanych wiele znanych osób związanych z historią Żydów w Warszawie i w Polsce, między innymi:
• Izaak Cylkow (zm. 1908) – kaznodzieja i rabin Wielkiej Synagogi
• Majer Warszawiak (zm. 1941) – rabin, sekretarz generalny Związku Rabinów
• Jakub Zylbersztejn (zm. 1942) – rabin, pedagog, wychowawca, uczony
• Samuel Adalberg (zm. 1939) – historyk, paremiolog i folklorysta
• Paulina Bauman (zm. 1912) – filantropka, fundatorka Szpitala Dziecięcego i szkół rzemieślniczych dla dziewcząt
• Chewel Buzgan (zm. 1971) – reżyser oraz aktor teatralny i filmowy.
Niestety w dniu w którym odwiedzałam cmentarz był on zamknięty z powodu niewybuchu, który znaleziono tam.
Drugim miejscem odwiedzanym w tym dniu była Synagoga Nożyków położona przy ulicy Twardej 6 w Warszawie. Jest to jedyna czynna przedwojenna synagoga w mieście, która przetrwała II wojnę światową. Jest główną synagogą Gminy Wyznaniowej Żydowskiej w Warszawie oraz synagogą, w której urzęduje naczelny rabin Polski Michael Schudrich. Nabożeństwa odbywają się w niej codziennie. W każde święto, podczas którego odmawia się izkor, cały czas rozbrzmiewają modlitwy – wedle życzenia fundatorów – wspominające zmarłych Rywkę i Zalmana Nożyków. Synagoga Nożyków to nie tylko miejsce praktyk religijnych, ale również prężnie rozwijający się ośrodek kultury żydowskiej, w którym odbywają się liczne wystawy, koncerty, wernisaże oraz spotkania.
Jeśli chcemy zwiedzić wnętrze Synagogi najlepiej jest umówić się na indywidualne zwiedzanie przewodnikiem Bolesławem Zającem. Możemy tutaj dojechać autobusem, tramwaje, samochodem.
Kolejnym punktem zwiedzania był pomnik Umschlagplatz znajdujący się przy ulicy Stawki 10 w Warszawie. Znajduje się on na terenie dawnego placu przeładunkowego, skąd w latach 1942–1943 Niemcy wywieźli do obozu zagłady w Treblince oraz obozów w dystrykcie lubelskim ponad 300 tysięcy Żydów z warszawskiego getta.
Dla upamiętnienia ofiar wysiedleń z warszawskiego getta w 1942, od 2012 przy pomniku rozpoczyna się Marsz Pamięci 22 lipca organizowany przez Żydowski Instytut Historyczny.
Ostatni puntem odwiedzanym w tym dniu była ulica Próżna- zachodnia część ulicy na odcinku pomiędzy Zielną a placem Grzybowskim znalazła się w granicach warszawskiego getta.
Próżna jest jedyną z nielicznych warszawskich ulic, której fragment obustronnej zabudowy (cztery kamienice nr: 7, 9, 12 i 14) przetrwał zagładę getta. W 1987 wszystkie cztery budynki zostały wpisane do rejestru zabytków. W 1987 wszystkie cztery budynki zostały wpisane do rejestru zabytków. Od 2004 roku na ulicy organizowane są wydarzenia w ramach Festiwalu Warszawa Singera.
Możemy tutaj dostać się autobusem, tramwajem lub na piechotę.
W dniu 21.03.2024 kontynuowałam zwiedzanie Warszawy śladami Żydów.
Pierwszym odwidzianym miejscem w tym dniu był Teatr Żydowski im. Estery Rachel i Idy Kamińskich w Warszawie – Centrum Kultury Jidysz-– teatr znajdujący się przy ul. Senatorskiej 35 w Warszawie, wystawiający sztuki w językach jidysz i polskim.
W teatrze realizowany był serial komediowy (sitcom) emitowany przez telewizję Polsat – Miodowe lata. Od lipca 2012 w strukturze Teatru Żydowskiego działa Centrum Kultury Jidysz.
Z teatrem było i jest związanych wielu aktorów:
• Rywa Buzgan, Noemi Jungbach, Ida Kamińska, Ruth Kamińska, Estera Kowalska, Ruth Kowalska, Halina Lercher, Danuta Morel, Czesława Rajfer, Zofia Rajfer, Stefania Staszewska, Lena Szurmiej, Etel Szyc, Gołda Tencer.
• Juliusz Berger, Mieczysław Bram, Chewel Buzgan, Seweryn Dalecki, Izaak Dogim, Piotr Erlich, Leon Garbarski, Karol Latowicz, Herman Lercher, Marian Melman, Abraham Morewski, Henryk Rajfer, Jack Recknitz, Józef Retik, Samuel Rettig, Abraham Rozenbaum, Barbara Szeliga, Jan Szurmiej, Szymon Szurmiej, Michał Szwejlich, Zygmunt Turkow.
Kolejnym odwiedzanym miejscem w tym dniu był Żydowski Instytut Historyczny w gmachu dawnej Centralnej Biblioteki Judaistycznej. Instytucja ma siedzibę w Warszawie, zajmuje się badaniami nad dziejami i kulturą Żydów w Polsce.
W latach 1994–2008 formalnie funkcjonował jako państwowy Instytut Naukowo-Badawczy, jedyna w Polsce państwowa placówka naukowa związana z mniejszością narodową. Od 1 stycznia 2009 roku Instytut nosi imię Emanuela Ringelbluma i ma status państwowej instytucji kultury.
Muzeum
Żydowski Instytut Historyczny opiekuje się największym w Polsce zbiorem muzealnym o tematyce żydowskiej obejmującym ponad 12 tysięcy obiektów. Zbiór obejmuje dzieła sztuki, rzemiosło artystyczne i przedmioty historyczne. Bogatą kolekcję przedmiotów kultu religijnego – synagogalnego i domowego – tworzą m.in. wszelkiego rodzaju judaika srebrne i mosiężne, tkaniny, zwoje Tory, iluminowane zwoje Estery. Osobną kolekcję stanowią tzw. pamiątki historyczne, których duża część pochodzi z okresu II wojny światowej z terenów byłych gett i obozów zagłady. W 2018 r. w siedzibie ŻIH została otwarta ekspozycja Bejt tfila – Dom modlitwy prezentująca podstawowe wyposażenie tradycyjnej synagogi. Zwiedzający mogą zobaczyć ponad trzydzieści ocalonych z Zagłady zabytków pochodzących z polskich i niemieckich synagog. Wśród nich są zarówno obiekty rytualne (np. aron ha-kodesz, parochet, zwój Tory), jak i przedmioty codziennego użytku (np. klucze do bóżnicy). Najstarsze eksponaty pochodzą z XVIII i pierwszej połowy XIX wieku. Muzeum posiada dużą kolekcję malarstwa, grafiki i rzeźby artystów żydowskich, takich jak Roman Kramsztyk, Maurycy Gottlieb, Henryk Kuna, Erno Erb czy Alina Szapocznikow. W większości zostały one przekazane przez działaczy Żydowskiego Towarzystwa Krzewienia Sztuk Pięknych.
Ostatnim Odwiedzonym miejscem w tym dniu był Dom Sierot Janusza Korczaka znajdujący się przy ulicy Jaktorowskiej 6. Jest to – warszawski sierociniec dla dzieci żydowskich założony przez Stefanię Wilczyńską i Janusza Korczaka, działający w latach 1912–1942.Obecnie budynek znajduje się przy ul. Jaktorowskiej 6 i mieści się w nim Dom Dziecka nr 2 imienia Janusza Korczaka oraz Ośrodek Dokumentacji i Badań Korczakianum.
Możemy tam dojechać autobusem, tramwajem lub pieszo.
Polecam każdemu odwiedzić te miejsca, zapoznać się z historią Żydów przybyłych do Warszawy. Szkoda że nie udało się wejść do środka niektórych miejsc, tylko zobaczyć je z zewnątrz.

Serock
W dniu 12.03.2024 odwiedziłam Serock- miasteczko położone koło 40 km od Warszawy. Możemy tam dojechać autobusem prywatnym oraz autem z Warszawy, Legionowa, Nieporętu, Pułtuska, Ostrołęki, Szczytna, Olsztyna, Mrągowa, i Przasnyszem, w lecie przypłynąć statykiem z Warszawy.
Leży ono na pograniczu Kotliny Warszawskiej i Wysoczyzny Ciechanowskiej, nad Jeziorem Zegrzyńskim.
W mieście jest wiele zabytków wartych zobaczenia. Najważniejsze z nich to:
• Kościół Zwiastowania Najświętszej Maryi Panny- Murowany, jednonawowy kościół Zwiastowania Najświętszej Maryi Panny (dawniej św. Wojciecha) ufundowali książęta mazowieccy: Janusz III i Stanisław.
• Znajduje się w nim obraz Stanisława Witolda Bieniasa przedstawiający Bitwę Warszawską oraz oryginalne barokowe przedmioty takie jak:
• ołtarz główny, na którym przedstawione jest Zwiastowanie Najświętszej Marii Panny,
• rzeźby figuralne św. Wojciecha i św. Stanisława,
• ołtarz boczny św. Anny,
• ołtarz boczny św. Barbary,
• ambona,
• chrzcielnica.
22 czerwca 2013 roku w kościele tym Robert Lewandowski ożenił się z Anną Stachurską.
• Makieta Grodziska Barbarka w Serocku- średniowieczny gród u zbiegu Bugu i Narwi funkcjonujący w XI-XIII wieku jako jeden z pierwszych na dzisiejszym Mazowszu. Położenie na wysokim brzegu Narwi sprzyjało pełnieniu jego funkcji militarnej. Bliskość rzeki warunkowała działalność ówczesnych mieszkańców, którzy oprócz tradycyjnej uprawy roli trudnili się rybołówstwem, flisactwem i rzemiosłem. Możliwa dzięki rzece wymiana handlowa przyczyniła się do ewolucji urbanistycznej miasta. W wyniku badań archeologicznych odnaleziono na terenie grodziska dużo fragmentów ceramicznych, kości zwierzęcych i szczątków ryb oraz ponad 200 zabytków archeologicznych, dających ogólny wgląd w życie, które aż do XVII wieku wiedli przodkowie tej ziemi. Obok grodu istniało podgrodzie i osady podgrodowe. Ten zespół stanowił zaczątek miasta. Podgrodzie i osady podgrodowe zamieszkiwali rzemieślnicy pracujący na potrzeby grodu, a nadwyżki produkcyjne były przedmiotem wymiany handlowej. Dziś średniowieczne grodzisko pełni rolę tarasu widokowego. Latem u jego stóp odbywają się warsztaty rzemieślnicze w klimacie średniowiecznym.
• Średniowieczny układ rynku w Serocku
Serocki rynek zachował układ urbanistyczny ze średniowiecza. W latach 1846-1848 położono na nim bruk, który istnieje do dziś. Po II wojnie światowej zachowało się tylko kilka kamienic. W pobliżu obecnej ulicy 11 Listopada w XIX wieku znajdowała się synagoga, której ostatnim rabinem był Icchak Morgenstern. Podczas wojny synagoga została zniszczona, a ludność żydowska zabrana do getta, a następnie wypędzona. W 1997 roku wzniesiono ratusz w stylu neoklasycystycznym, pobudowano także nowe stylowe kamienice.
W mieście możemy pospacerować malowniczymi uliczkami, przejść się drogą w pobliżu Zalewu Zegrzyńskiego, podziwiać Zalew z kilku punktów widokowych, które są usytuowane w pobliżu plaży miejskiej. Polecam również odwiedzić restaurację Złoty Lin, która jest położona w Wierzbicy koło Srocka. Słynie ona z ryb.
Polecam każdemu odwiedzić to miejsce, szczególnie jeśli ktoś lubi pływać i odpoczywać nad wodą w lecie. Plaże w Serocku nad jeziorem Zegrzyńskim są mniej oblegane niż te położone w Nieporęcie, Ryni, w miejscowości Zegrze. Tutaj możemy odpocząć, poopalać się bez tłumów.